Skitury z roku na rok cieszą się coraz większą popularnością i nie ma w tym nic dziwnego. To świetny i dający mnóstwo frajdy sposób na spędzanie zimowych dni w górach. Jak zacząć przygodę ze skiturami? W tym tekście przybliżę tajniki tej aktywności. Mam nadzieję, że zachęcę również do zostawienia swoich pierwszych śladów nart na śniegu.
Poniżej przeczytasz:
- Czym jest skituring?
- Czy trzeba umieć jeździć na nartach, aby uprawiać skituring?
- Jaki sprzęt jest potrzebny do skituringu?
- Czy warto iść na kurs skiturowy dla początkujących?
Czym jest skituring i jak to się wszystko zaczęło?
Skituring to forma turystyki górskiej, która łączy ze sobą elementy narciarstwa biegowego ze zjazdowym. Zdecydowanie odróżnia skituring od wspominanych dyscyplin teren, w jakim jest uprawiany. Ta forma aktywności uprawiana jest zwykle poza utartymi szlakami, w górach, często w dzikim terenie.
Skituring nie jest nowym sportem, gdyż początki narciarstwa w Tatrach sięgają drugiej połowy XIX wieku. Chociażby z Koziego Wierchu zjeżdżano już ponad 100 lat temu! Dawniej ludzie do poruszania się zimą w górach używali tylko nart. Jest to po prostu najbardziej efektywny sposób poruszania się po śniegu. Kto zimą zapadł się w śniegu po pas, ten wie, co to znaczy. Niewątpliwie jednak w Polsce skituring przeżywa rozkwit, a z roku na rok przybywa wielbicieli tego sportu.
Dla kogo skitury?
Szukając odpowiedzi na pytanie, jak zacząć przygodę ze skituringiem, warto zastanowić się nad tym, czy każdy może uprawiać skituring? Odpowiedź brzmi: TAK, jednakże należy jednak pamiętać, że do zjazdów trzeba umieć… Zjeżdżać na nartach w stopniu co najmniej średniozaawansowanym. W przeciwnym wypadku polecam zostać przy narciarstwie biegowym lub backcountry.
Z uwagi na teren, w jakim poruszamy się na nartach, a najczęściej są to góry, dobrze mieć również doświadczenie turystyce zimowej.
Niemniej ważne jest posiadanie dobrej o kondycji. Podchodzenie „na foce” wymaga dużo wysiłku, a zjazdy niejednokrotnie są dłuższe i bardziej wymagające niż w przypadku jazdy po trasie.
Kiedy aktywność przenosimy w góry typu alpejskiego, chociażby w Tatry potrzeba nie tylko doświadczenia w turystyce górskiej. Potrzebne są również dodatkowe umiejętności, na przykład związane z zagrożeniem lawinowym lub poruszaniem się w rakach z użyciem czekana. Takich rzeczy można nauczyć się na specjalnym kursie skiturowo-lawinowym, który należy koniecznie przejść przed wycieczkami w Tatry.
Skitury — jak zacząć przygodę z narciarstwem poza szlakowym?
Jest wiele elementów, o których warto pamiętać podczas stawiania pierwszych kroków na skiturach. Przede wszystkim należy zadbać o odpowiedni sprzęt i dostosować ubranie do tej formy aktywności.
Na pierwsze tury można wypożyczyć sprzęt w wypożyczalni. Warto jednak wiedzieć, co i dlaczego będzie nam potrzebne oraz jak dopasować taki sprzęt.
Obecnie sprzęt do skituringu jest bardzo zaawansowany. Używane są niemal kosmiczne technologie, a materiały do produkcji narty, czy wiązań są bardzo wysokiej jakości. Dla kogoś, kto stawia swoje pierwsze kroki w tym sporcie, ilość informacji może przyprawić o zawrót głowy. Dlatego w kilku zdaniach postaram wam się wyjaśnić ten temat.
Sprzęt do Skituringu – co jest potrzebne, aby zacząć?
Wiadomo – narty! Pierwsze narty do skituringu były robione z jednego kawałka drewna. Buty przywiązywano rzemieniem, a foki niezbędne do podchodzenia były wykonane… ze skóry foki! Nazwa ta zachowała się do dziś. Na szczęście foki są już bezpieczne, a do nart przypinamy obecnie sztuczne materiały.
Narty do skituringu – jakie na początek?
Narty skiturowe są dużo lżejsze od swoich zjazdowych odpowiedników, co ma nie małe znaczenie w przypadku podchodzenia, a zwłaszcza przy poruszaniu się w dół. Te, których używają zawodnicy na mistrzostwach świata, ważą dużo poniżej jednego kilograma! Z kolei szerokie deski do freeride’u potrafią przekraczać ponad 2 kg. Szerokość nart też nie jest bez znaczenia. Im węższa narta, tym łatwiej będzie nam się poruszać do góry, bo zestaw będzie lżejszy, ale jeśli trafimy na głęboki śnieg, to będziemy się w nim zapadać.
Jeśli jednak weźmiemy narty szerokie, które mają ponad 100 mm szerokości, to jazda w puchu będzie bajeczna, ale podejście będzie wymagało od nas dużo więcej wydatku energii. Zatem jakie narty wybrać na swoją pierwszą przygodę z skiturami? Właściwa będzie szerokość między 80 a 90 mm pod butem i długości odpowiadającej twojemu wzrostowi lub trochę krótsza. Odradzam branie lekkich modeli z włókna węglowego, ponieważ są to narty lżejsze, a przez to trudniejsze do opanowania w zjeździe.
Wiązania skiturowe
Wiązania skiturowe różnią się od narciarskich, ponieważ muszą umożliwiać nam poruszanie buta, gdy wędrujemy pod górę. W połączeniu z butami skiturowymi, które są odpowiednio przystosowane do wiązań, mamy dwa tryby do wyboru. W pozycji do podchodzenia przód wiązania trzyma nam czubek buta, natomiast tył buta nie jest przytwierdzony na stałe. Dzięki temu możemy w sposób naturalny przesuwać narty po śniegu, podobnie jak w nartach biegowych. Drugi tryb, czyli zjazdowy, w którym wiązanie spina nam buta na stałe z nartą, umożliwia nam szusowanie w dół w sposób raczej już nam znany.
Same wiązania możemy podzielić na dwa rodzaje. W wypożyczalniach spotkamy przeważnie zestawy z wiązaniami pinowymi. Zdarzyć się może jednak, że trafimy na stare zestawy na wiązaniach szynowych. Ze względu na dużą wagę i toporność powoli wycofuje się je z użycia.
Foki do skiturów
Niegdyś skórę foki przytwierdzano do ślizgu nart. Dziś używamy tylko tkanin syntetycznych. Ułożenie foki pod włos uniemożliwia zsuwanie narty po śniegu. Foki trzymają się ślizgów dzięki specjalnemu klejowi, który nie zostaje na narcie, lub wykorzystują zjawisko adhezji. Zarówno jedna, jak i druga technologia ma swoje plusy i minusy, ale na początku nie musisz się o to martwić. W wypożyczalniach zwykle dostępne są foki na kleju.
Buty skiturowe
Na pierwszy rzut oka nie różnią się specjalnie od swoich zjazdowych odpowiedników. Ot plastikowa skorupa. Jednak są tak skonstruowane, że ich cholewka może się poruszać w przód i w tył. Zależnie od modelu zakres ruchomości cholewki skorupy wynosi nawet 70 stopni, co znacznie ułatwia nam chodzenie. Buty skiturowe są również lżejsze od swoich stokowych odpowiedników, ale przez to też mniej sztywne.
Jak dobrać buty skiturowe do swojej stopy?
Dobór odpowiedniego buta to największa bolączka wszystkich osób, które zaczynają swoją przygodę z skiturami. Większość osób wybiera na pierwszy raz za duże buty, co przeważnie kończy się bolesnymi obtarciami. Za duży but skutkuje również brakiem kontroli nad nartami, ponieważ stopa “pływa” w bucie. Przy mierzeniu butów poświęć dłuższą chwilę na przymiarkę, bo źle dobrany but może skutecznie popsuć całą wycieczkę. Zwróć uwagę na to, aby w żadnym wypadku nic nie gniotło! Na wszelki wypadek na pierwszą wycieczkę na skitury zabierz plastry Compeed. Pamiętaj także o apteczce w góry.
Kije trekkingowe
Koniecznie z regulowaną wysokością i wyposażone w zimowe talerzyki. To mała rzecz, ale bez niej nie pójdziemy w górę. Pomagają odpychać się podczas podejścia, markować linię zjazdu, a nawet zmierzyć kąt nachylenia stoku.
Dodatkowy sprzęt do skituringu
Do poruszania się na skiturach oraz na wycieczki warto zabrać do plecaka nieco więcej rzeczy niż na typową górską wycieczkę zimową. Szczególnie jest to ważne, kiedy wybieramy się w Tatry. Należy pamiętać, że w wysokich partach Tatr panują alpejskie warunki oraz zachodzi niebezpieczeństwo lawinowe, o którym przeczytasz w artykule Lawiny w górach – co trzeba o nich wiedzieć? Dlatego ważne jest, aby odpowiednio przygotować się do wycieczki w Tatry, na przykład podczas kursu skiturowo-lawinowego lub kursu turystyki zimowej.
Poniżej przedstawiam listę rzeczy, o które można rozszerzyć podstawowe wyposażenie na skitury:
- Noże do nart, czyli harszle, dzięki którym w terenie zalodzonym nie będziemy zjeżdżać w dół.
- Kask skiturowy lub zjazdowy, który obowiązkowo zakładamy na czas zjazdu, aby chronić głowę przed urazami.
- Rak i czekan. Jeśli planujemy zaawansowaną tatrzańską wyrypę, to również taki ekwipunek się przyda do pokonywania terenu stromego, w którym trzeba zdjąć narty.
- Lawinowe ABC to również element niezbędny podczas tatrzańskich wycieczek na skitury, szczególnie jeśli planujemy wycieczkę powyżej linii schronisk.
Skitury – jak się ubrać?
Ubranie na skitury powinno być wygodne i niekrępujące ruchów. Podczas szykowania ubrań na wycieczkę wykorzystaj metodę na cebulkę, szerzej opisaną w artykule Jak się ubrać zimą w góry oraz w poradniku Via ferraty. Spacer na wysokości.
Odradzam ubrania narciarskie, w których podczas podchodzenia można się dosłownie zagotować. Należy pamiętać, że na czas zjazdu zakładamy dodatkowe warstwy ubrań. Warto mieć ze sobą również 1-2 pary rękawiczek na zmianę i dodatkowe, ciepłe rękawice do zjazdu.
Pamiętaj również o goglach do zjazdu, dzięki którym ochronisz oczy przed wiatrem. Zabierz także czapkę, którą można założyć pod kask.
Skitury – co zabrać na wycieczkę
Poza wyposażeniem skiturowym i górskim, dopasowanym do terenu, w jaki się udajemy oraz dodatkowymi ubraniami, do plecaka należy zabrać prowiant i gorący napój w termosie oraz apteczkę osobistą. Przyda się również latarka czołowa i naładowany do pełna telefon. Więcej o tym, co zabrać zimą w góry do plecaka przeczytasz w artykule: O czym pamiętać idąc zimą w góry. Znajdziesz tam również gotową check listę górską do pobrania na telefon, która ułatwi przygotowania do górskich wycieczek.
Skitury – jak zacząć?
Rozpoczynając swoją przygodę ze skiturami, warto zapisać się na kurs skiturowy dla początkujących, na którym instruktor pokaże, na czym polegają tajniki tego sportu. Na spokojnie omówi i poinstruuje, jak zakłada się foki oraz jak ustawia się wiązania do podejść i zjazdów.
Bardzo ważnym elementem takich szkoleń jest również instrukcja podchodzenia i czas na ćwiczenia takich technik. Może nie zdobędziesz od razu jakiegoś tatrzańskiego szczytu i nie założysz pierwszej linii w świeżym śniegu, ale w sposób bezpieczny i kontrolowany nauczysz się podstaw, dzięki którym będziesz później samodzielnie eksplorować górskie tereny.
A jeśli marzą Ci się tatrzańskie wycieczki, to kolejnym krokiem powinien być kurs skiturowo-lawinowy w Tatach. Na takim kursie nie tylko zapoznasz się z zagrożeniami w górach i poćwiczysz techniki podejść i zjazdów. Popracujesz również z ABC lawinowym, którego obsługa jest absolutnie niezbędna do bezpiecznego poruszania się po górach. Zapoznasz się również ze specyfiką lawin oraz nauczysz się rozpoznawać zagrożenie po to, aby wiedzieć, kiedy nie warto ryzykować.
Wypożyczyłem zestaw skiturowy i próbuję sam. Uważaj gdzie!
Decyzja o pierwszym wyjściu na skitury zapewne zapadła, gdyż ktoś ze znajomych szalał w puchu i też chcesz tego spróbować. Bardzo możliwe, że to właśnie z taką osobą wybierasz się pierwszy raz na wycieczkę. Jeśli tak, to licz siły na zamiary i pamiętaj, że zjazd z Rysów to może nie być najlepszy pomysł na swój debiut. Ba! Niejednego podejście na Kasprowy Wierch pokonało!
Pamiętaj o zagrożeniach w górach i dopasuj stopień zaawansowania wycieczki do swoich możliwości. Na początku warto udać się w niższe partie gór, aby oswoić się ze sprzętem i terenem. Dobrym pomysłem na początek jest wycieczka w Beskidy, np., w rejon Skrzycznego, skąd można zjechać trasą narciarską. Wraz z doświadczeniem przyjdzie czas na ambitniejsze projekty.
Bezpiecznych tur!
Autor: Mikołaj Lau
Zobacz również inne zimowe artykuły:
Lawiny w górach – co trzeba o nich wiedzieć?
Zimowe wejście na Skrzyczane – również skiturowe
